İşletmelerde Entelektüel Sermaye Yatırımlarının Önemi

İşletmeler geleceklerini bugün yaptıkları yatırımlarla hazırlar. Doğru yatırımlar bir işletmeyi gelecekte zirveye taşıyabilirken, yanlış yatırım kararları işletmeyi zamanla iflasa bile sürükleyebilir. Dolayısıyla, işletmelerin yatırımlarını doğru alanlarda yapmaları büyük önem taşımaktadır. 

Sanayi ekonomisinden bilgi ekonomisine geçildikçe, bilgiye dayalı varlıklara yapılan yatırımların önemi daha da artmıştır. Fiziksel ve finansal varlıklara yapılan yatırımların getirisi giderek düşerken, bilgi varlıklarının getirisi artmakta ve işletmelere çeşitli açılardan avantajlar sağlamaktadır.  

Bu noktada öncelikle bilgi ve entelektüel sermaye kavramları üzerinde durmamız gerekir, çünkü entelektüel sermayenin yapı taşı bilgidir. Bilgi “canlı ve cansız tüm maddeleri harekete geçirebilen maddi olmayan bir güçtür”. Shakespeare’e göre bilgi “insanları göklere yükselten kanatlardır”. 

Entelektüel sermaye “bilgi sermayesi” olarak da adlandırılabilir. Dünyada entelektüel sermayeden değer elde edilmesiyle aktif bir şekilde uğraşan on iki işletmeden sekizinin vardıkları ortak tanıma göre entelektüel sermaye “kâra dönüştürülebilir bilgidir”.

Entelektüel sermaye yatırımları, gelecekte işletmeye kazanç sağlaması beklenen örtülü ve açık bilgi varlıklarının elde edilmesi, korunması veya artırılması için yapılan harcamalar ve sarfedilen kaynaklardır. İşletmelerin yaptığı bu türden yatırımlar çok çeşitli faaliyetleri içermekle beraber en temel olanlarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Araştırma ve Geliştirme (AR-GE)
• Eğitim
• Pazarlama (marka ve itibar)
• Sosyal Projeler
• Stratejik Ortaklıklar
• Toplam Kalite Yönetimi

Entelektüel sermaye yatırımlarının sonucunda entelektüel varlıklar elde edilir. Geniş bir açıdan bakıldığında işletmelerin entelektüel sermaye yatırımları fiziksel ve finansal yatırımlar haricindeki her türlü yatırım harcamasını kapsamaktadır. Bunların önde gelenleri arasında personelin eğitimi ve mesleki gelişimi, araştırma-geliştirme, sosyal projeler, patentler, know-how, marka ve şerefiye için yapılan harcamalar gelmektedir. Entelektüel varlıklar bilgi ekonomisinde bir işletmenin en değerli varlıkları arasına girmiştir. Bu türden varlıklar, bir işletmenin rekabet gücüne, verimliliğine, finansal performansına, piyasa değerine ciddi katkılarda bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda söz konusu varlıkların bir bölümünü görebiliriz:

Bir kaynağın veya varlığın işletmeye başarı getirebilmesi için stratejik öneme sahip olması gerekir. Stratejik önem aşağıdaki dört özelliği içinde barındırır:

1. Değerli
2. Kıt
3. Taklit edilemez
4. İkame edilemez

Entelektüel varlıklar stratejik varlıkların özelliklerini her yönden karşılamaktadır. Bu nedenle, entelektüel sermaye yatırımları işletmenin rekabet avantajı ve başarısı açısından son derece önemlidir. Sonuç olarak, küçük büyük her işletme entelektüel sermaye yatırımlarına hak ettiği önemi vermeli ve bu türden yatırımlarını artırmalıdırlar.