TESK Başkanı Bendevi PALANDÖKEN

Ankara Cebeci’de bir bakkal dükkânında mesleğe başladığınızı biliyoruz, bakkallıktan TESK başkanlığına doğru ilerleyen hikâyenizden biraz bahsedebilir misiniz?

Ankara’da, 1962 yılından günümüze kadar yani 50 yıldır, Cebeci Tellikaya sokakta aynı dükkanda bakkallık mesleğini halen devam ettirmekteyim. Ankara Bakkallar ve Bayiler Odası ve Türkiye Bakkallar ve Bayiler Federasyon Başkanıyım. 1996 yılında Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) yönetim kurulu üyeliğine, 1999 yılında Başkanvekilliği, 2007 yılında da Konfederasyon Genel Başkanlığına seçildim.

27.09.2010 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurulumuzda, esnaf camiasının teveccüh göstermesi üzerine bir kez daha TESK Genel Başkanı seçildim.

Konfederasyon Genel Başkanlığına seçilmemin yanında: Avrupa Akdeniz Esnaf Sanatkârlar İşletmeleri ve KOBİ Birliğinin (EUROMED) Başkanvekilliği,  Avrupa Birliği Türkiye Karma İstişare Komitesi Üyeliği (AB-TR KİK), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Yönetim Kurulu Üyeliği, KOSGEB İcra Komitesi Üyeliği ile Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı (MEKSA) Başkanlığı görevlerini de sürdürmekteyim.

TESK’in üye sayısı, faaliyetleri ve amacı ile ilgili okuyucularımızı bilgilendirebilir misiniz?

TESK ülke çapında esnaf ve sanatkârımızın çatı kuruluşu olarak, 3 bin 123 esnaf ve sanatkârlar odası, 82 birlik ve 13 federasyonun üyesi olan yaklaşık 2 milyon esnaf ve sanatkârımızı, 5362 sayılı yasanın verdiği yetkiyle temsil etmektedir. Esnaf ve sanatkârımızın sorunlarının çözümü için yaptığımız faaliyetler ve hizmetlerin yanında, yasalardan kaynaklanan eksikliklerin giderilmesi, güncel ekonomik gelişmeler karşısında ortaya çıkan aleyhte bazı durumların düzeltilmesi, geleceğimize dair önlemlerin ve olumlu kararlarının alınmasını sağlamak amacıyla hükümet ve muhalefet liderleri düzeyinde var gücümüzle çalışmaktayız. 

Sizin başkanlığınızla beraber başlayan bir kabuk değiştirme süreci olduğunu görüyoruz;  bu bağlamda TESK’in 2012 yılına yönelik beklentileri ve hedefledikleri nelerdir?

Şehir içlerinde, yürüyüş mesafesindeki alışveriş merkezleri, mahalle aralarına giren büyük marketlerin uzantıları küçük esnafa yaşam alanı bırakmıyor. AVM’ler esnafın belini büktü… Rekabetin sağlıklı olabilmesi için Perakende Yasası’nın bir an önce çıkarılmasını istiyoruz. 

Perakende Yasası’nın gecikmesi, küçük esnaf ve süpermarket arasındaki dengesizliği de kriz noktasına taşımıştır. 1999 yılında geleneksel perakendenin payı yüzde 85 idi. 2011 yılında ise bu pay dramatik bir şekilde yüzde 40’a düştü. 2000 yılında 2 bin 500 zincir ve süpermarket faaliyet gösterirken 2011 yılında bu sayı 12 bini geçti. Bu sınırsız ve kontrolsüz rekabet, küçük esnafı kuşatmıştır. 

Ülkemizde yatırım ve istihdam artışı hedefiyle uygulanan teşvik sistemi genelde büyük işletmeler için düzenlenmektedir. Oysa işletmelerin yüzde 99,2’si KOBİ ve bunların da yüzde 95’i mikro işletmelerdir. Tamamı birer mikro işletme olan esnaf ve sanatkârlar için özel bir teşvik sisteminin getirilmesi halinde, istihdamda büyük işletmelere oranla çok daha yüksek bir istihdam artışı sağlanacağı kanaatindeyiz.

Esnaf ve Sanatkârlar en pahalı elektriği kullanmaktadır. Sanayiciye uygulanan ucuz elektrik kullanımından esnaf ve sanatkârlarımız da yararlandırılmalıdır. Çünkü şuan esnaf ve sanatkârımıza pahalı olan ticarethane tarifesi uygulanmaktadır. Bizim esnafımız küçük işyerlerinde kıt kanaat geçinen ama ülkemizdeki katma değerin yüzde 54’ünü yaratan iş yerleridir. Bu tür işletmelerin korunması gerekiyor. Aynı durum ticari araç sahibi şoför esnafı içinde geçerlidir. Dünyanın en pahalı akaryakıtını kullanarak evinin geçimini sağlamaya çalışıyor. Denizcilik işletmelerinde uygulanan ÖTV’siz akaryakıt tarifesinin aynısı ticari taksilerimize, kamyoncumuza ve minibüsçü esnafımıza da uygulanmalıdır. 

Çocuk işçiliğine yönelik birçok projeniz olduğunuz biliyoruz. Bu projenizi bizlerle paylaşabilir misiniz?

Türkiye İş Kurumu, TESK ve MEKSA VAKFI işbirliğinde geliştirdiğimiz Proje kapsamında sosyal olaylara katılan, suça sürüklenmiş, suçtan zarar görmüş çocukları verilen mesleki eğitim hizmetleri ile hayata kazandırmaya çabalıyoruz. Doğalgaz, Oto Motor Tamirciliği, Cilt Bakımı, Kuaförlük, Aşçılık, Servis Elemanlığı, Mobilyacılık, Bilgisayarlı Muhasebe, Halkla İlişkiler, Seracılık, Kaynakçılık, Pasta Yapımı gibi alanlarda MEKSA Vakfı bünyesinde mesleki eğitimler almaya başladılar. Diyarbakır’dan başlayan bu proje yurt çapında genişleyerek Türkiye genelinde 25 bin kişinin iş sahibi olması hedeflenmektedir.  Ayrıca eğitim alan çocuklarımıza geldikleri her gün için 20 TL İŞKUR tarafından ödenmektedir. Tüm çabamız toplumda üretime katılan, suçtan uzak, ayakları üzerinde durabilen insanımızın sayısının artırılmasıdır.Projemizin kapsamında şiddet mağduru kadınlarımızın da dahil olduğunu eklemek isterim. 

Konfederasyonunuza bağlı esnaf ve sanatkârları bilgilendirmeye yönelik ne tür çalışmalarınız bulunmaktadır?

Yaptığımız çalışmaların duyurulması, yasal olarak yapılacak görevlerin hatırlatılması için esnaf ve sanatkârımıza yönelik her türlü basılı, görsel ve elektronik iletişim imkanlarını kullanmaktayız. Başta TESK Web sayfamızdan her türlü duyuru, haber, bilgi alma ve eğitim bölümlerimiz esnafımızın yararına sunulmuştur. Acil duyurularımızı kısa mesaj olarak cep telefonlarına gönderiyoruz. VİTRİN Dergimizde kurumumuzla ilgili haberleri ve gelişmeleri yayımlayarak yurt çapında dağıtımını yapıyoruz. Bazı uygulamalara ait örnekleme ve bilgilendirme çalışmalarını kitap veya kitapçık olarak teşkilatımızın yararına sunuyoruz.

Ülkemizde kaybolmaya yüz tutan meslek dalları olduğunu biliyoruz. Bu meslek dallarını yaşatmaya yönelik ne gibi çalışmalarınız bulunmaktadır?

Esnaf ve sanatkârımızın geçmişi AHİ EVRAN’a uzanır. Bazı üretim şekilleri değişmeden gelmektedir. Belki bazı teknik araçlar işin içine girmiştir ama üretim yöntemi aynıdır. Bu nedenle kültürümüze ve geleneklerimize sahip çıkmak için bu sanatkarlarımıza da sahip çıkmamız gerekir. O zaman sizlerin vasıtası ile yeni çıkarılmış olan 6322 Sayılı Yasayı müjdelemek isterim.  

Bu yasa ile kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar ile sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri Maliye Bakanlığınca kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler, “Esnaf muaflığına” ilişkin şartları taşıyorlarsa, talepleri halinde vergi dairesince Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi verilecek yani vergiden muaf olacaklardır.